Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą

Streszczenie: Park Collserola (Barcelona) to obszar ochrony przyrody, o powierzchni 8500 ha. Park ten narażony jest na silną presję antropogeniczną. Występuje w nim rozległa sieć transportowa złożona z dróg asfaltowych, szlaków leśnych, a nawet drogi szybkiego ruchu i linii kolejowej, które tworzą główną oś transportową, przecinającą Park.
W ramach szerszych badań nad wpływem infrastruktury transportowej na dzikie zwierzęta, przeanalizowano dane dotyczące zgonów zwierząt w wypadkach na drogach od roku 1991. Dane te pochodzą z kilku źródeł – głównie od personelu technicznego Parku, od strażników i z okazjonalnych obserwacji wypadków śmiertelnych. Od roku 2004, prowadzony jest wyraźniej określony monitoring wypadków śmiertelnych na drogach i ścieżkach leśnych w Parku za pomocą wcześniej wytyczonych transektów. Jego celem jest uzyskanie wskaźników ilościowych. W sumie w bazę danych GIS utworzoną dla dzikich zwierząt Parku wpisano 865 śmiertelnych wypadków, z czego 56% stanowią ssaki, 20% ptaki, 16% gady i 8% płazy. Tak wysoki odsetek wypadków z udziałem ssaków, jest związany z wyższym współczynnikiem wykrywalności tych zwierząt w porównaniu z innymi grupami. Do ssaków o najwyższym udziale wypadków śmiertelnych na drogach należą: dzik Sus scrofa (21,4%) – liczba ta wzrosła wyraźnie w ciągu ostatnich kilku lat; jeże Erinaceus europaeus i Atelerix algirus (20,7%), wiewiórka Sciurus vulgaris (15,0%) oraz królik Oryctolagus cuniculus (14,4%).
Siedliska przydrożne scharakteryzowano w odniesieniu do stref buforowych o szerokości 100 metrów. Założono je wzdłuż dróg, w taki sposób aby pokrywały się z mapą użytkowania terenu Parku, wykonaną w systemie GIS. Ponadto, w analizie wzięto pod uwagę inne czynniki związane z samą drogą, takie jak średnia dzienna gęstość ruchu (DAD: pojazdów/dzień) oraz szybkość pojazdów. Analiza wypadków pokazuje pozytywną korelację między liczbą przypadków śmierci zwierząt na drodze/km i DAD. Z drugiej strony, wystąpił także sezonowy trend wypadków śmiertelnych w postaci szczytu późnowiosennego, który zbiega się z okresem maksymalnej liczebności populacji, związanej z pojawieniem się osobników młodocianych.
Zidentyfikowano czarne punkty wypadków, które różnią się w zależności od gatunku, a w przypadku dzika zbiegają się ze strefami połączeń między dwoma głównymi obszarami leśnymi w Parku.
Na koniec należy podkreślić, że wypadki śmiertelne zwierząt na drogach nie muszą być przede wszystkim efektem oddziaływania infrastruktury, przynajmniej dla większości badanych gatunków, ale raczej nakłada się on na inne wpływy, takie jak efekt bariery i fragmentacji siedlisk, które mogą mieć bardziej niszczycielskie skutki na poziomie populacji.
Słowa kluczowe: czarne punkty, ochrona, ssaki, śmiertelność, wypadki śmiertelne zwierząt na drogach

Sugerowana forma cytowania: TenÄ‚Å s A., Cahill S.Ä.Ä„. & Llimona F. 2007. Długoterminowy monitoring śmiertelności zwierząt na drogach w Parku Collserola w Barcelonie: wyniki pierwszych 15 lat badań. [W:] B. Jackowiak (red.). OddziaÅ‚ywanie infrastruktury transportowej na przestrzeÅ„ przyrodniczÄ…. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, s. 103-111. Warszawa-PoznaÅ„-Lublin.
Artykuł do pobrania (w języku angielskim):

Artykuł do pobrania (w języku polskim):
Strona główna