Oddziaływanie infrastruktury transportowej na przestrzeń przyrodniczą

Streszczenie: W roku 2002, naukowcy z Norwegian Institute of Nature Research (NINA) zostali zatrudnieni przez Norweską Administrację Dróg Publicznych (Norwegian Public Roads Administration - NPRA) do przeprowadzenia 5-letniego studium, w celu podjęcia badań dotyczących wzorców wykorzystania siedlisk przez renifery i ich migracji w obszarach, które uważa się za poddane wpływowi drogi. Głównym celem projektu było ustalenie w jakim stopniu droga i/lub ruch drogowy stanowią barierę dla reniferów, i czy mają one odstraszający wpływ na zwierzęta.
W ramach projektu wyposażono w sumie 37 zwierząt w nadajniki GPS przekazujące szczegółowe i precyzyjne dane na temat wykorzystania przez zwierzęta ich siedlisk oraz o ich migracjach. Nadajniki GPS zostały zaprogramowane tak, aby rejestrować pozycję każdego zwierzęcia co trzy godziny a dane były gromadzone w obroży. Ponieważ renifery żyją w stadach nawet do tysiąca osobników, ujęto w ten sposób około 70-80% całej populacji.
Mapy rozlokowania różnych zasobów żywnościowych reniferów (np. porostów) zostały opracowane przy pomocy badań terenowych i obrazów satelitarnych (LANDSAT 5). Obszary pastwisk zimowych znaleziono przede wszystkim we wschodnich częściach i wzdłuż drogi Hw7, podczas gdy obszary pastwisk letnich były rozlokowane na południowy zachód i wokół lodowca Hardangerjøkulen. Dane GPS wskazują na to, że większa część populacji renifera korzysta z raczej małego obszaru w południowo centralnej części Hardangervidda w środku lata, i że nawet jeśli nie zapędzają się daleko, ich aktywność jest wysoka. W miesiącach zimowych sytuacja jest odwrotna, aktywność jest niższa niż latem, jednak zwierzęta nadal wędrują daleko. Inną obserwacją jest to, że renifery wydają się szukać mniej więcej tego samego obszaru każdego lata, podczas gdy zimą korzystają z większości obszaru.
Najważniejszą obserwacją projektu było to, że faktycznie droga Hw7 ma odstraszający wpływ na renifery, podobnie jak inne obszary z działalnością ludzką, np. główne szlaki piesze i narciarskie pomiędzy gospodarstwami turystycznymi.
Dane GPS wskazują na to, że ma miejsce znaczne ograniczenie korzystania przez renifery z obszarów przylegających do drogi Hw7, do 8 km od drogi. Ta strefa unikana przez renifery wzmacnia również efekt bariery ze strony drogi, tak że szlaki migracyjne na północ i z powrotem są skrócone. Ten sam efekt można znaleźć na mapach roślinności, jednak korelacja nie jest tak silna, jak w przypadku danych GPS. Po porównaniu danych GPS z rozkładem zasobów porostów, okazało się, że zwierzęta te nie korzystają z niektórych obszarów najzasobniejszych w porosty. Drogę Hw7 można postrzegać jako barierę behawioralną, ograniczającą migrację reniferów pomiędzy centralnymi i północnymi częściami Hardangervidda.
Projekt udokumentował również fakt, że na wędrówki reniferów bardzo duży wpływ ma kierunek wiatru oraz, zimą, pokrywa śniegowa. Gdy zimą jest dużo śniegu, zwierzęta można znaleźć w częściach wschodnich, gdzie jest zazwyczaj mniej śniegu niż w części zachodniej. Korzystanie przez renifery z terenu zależy od gęstości populacji i od dostępnych zasobów pożywienia. Możliwość dostępu do zimowych pastwisk na północy i wschodzie w latach z dużą ilością śniegu może być sprawą kluczową.
Słowa kluczowe: renifery, drogi, bariera, fragmentacja, zakłócenia, GPS

Sugerowana forma cytowania: Iuell B.Ä.Â. & Strand O. 2007. Wpływ ruchu drogowego na renifery. [W:] B. Jackowiak (red.). OddziaÅ‚ywanie infrastruktury transportowej na przestrzeÅ„ przyrodniczÄ…. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, s. 125-138. Warszawa-PoznaÅ„-Lublin.
Artykuł do pobrania (w języku angielskim):

Artykuł do pobrania (w języku polskim):
Strona główna